Bài thuốc trị bệnh thường gặp ở người cao tuổi

Khi tuổi cao, cùng với thời gian, các tạng phủ bị lão hóa nên hoạt động giảm sút. Để sống “thọ mà khỏe”, trước hết người cao tuổi phải nắm được các quy luật hoạt động của các tạng phủ của chính bản thân mình. Các tạng phủ có mối liên quan hữu cơ với nhau mà YHCT gọi là mối “quan hệ biểu lý”. Khi một tạng, phủ nào đó bị yếu đi hoặc bị mắc bệnh sẽ ảnh hưởng đến các tạng phủ khác. Các bệnh mà người cao tuổi thường hay mắc là táo bón mạn tính, khó tiêu, tăng huyết áp, khó ngủ, đau nhức xương khớp… Sau đây là một số bài thuốc để bạn đọc tham khảo và áp dụng.

Táo bón mạn tính:

Do nhu động ruột bị giảm đi nhiều, người cao tuổi thường mắc chứng táo bón mạn tính. Do đó nên ăn các loại rau có chất mát, thể chất nhớt như rau mồng tơi, rau đay, vừng…; không nên ăn thứ cay nóng: ớt, hạt tiêu… Hằng ngày uống nước hãm hạt muồng (còn gọi thảo quyết minh), nên sao vàng, sao tới khi hạt hết tiếng nổ lép bép là được. Nếu táo nặng hơn thì dùng đại hoàng 12g, kinh giới tuệ 6g (ngọn mang hoa) sắc uống. Trước hết đem đun kỹ đại hoàng, sau đó cho kinh giới tuệ vào đun tiếp. Chia 2 lần uống trong ngày, trước bữa ăn 1 giờ. Uống vài ba thang là đã cải thiện được táo bón. Ngoài ra, hằng ngày nên vận động cơ bụng bằng cách xoa hoặc gập bụng nhiều lần.

Bụng trì trệ, ấm ách, khó tiêu: Người cao tuổi nên có sẵn trong nhà một thanh quế nhục, đề phòng khi bụng dạ khó tiêu, ấm ách. Lấy quế mài vào bát có chút nước sôi, nước quế càng trắng đục càng tốt, chứng tỏ hàm lượng tinh dầu cao. Thêm nước sôi, quấy đều, uống nóng. Nếu khó hoặc không trung tiện được, trướng tức bụng, hãy nuốt vài nhánh tỏi sống; một lát sau là khỏi. Nếu đi ngoài phân nát lỏng, đau bụng, lấy 30g lá mơ lông, tốt nhất là lá mơ tam thể, thái nhỏ, trộn đều với một lòng đỏ trứng gà, áp chảo chín, ăn; cũng có thể lấy 30g lá hoắc hương, 12g gừng khô, sắc uống. Đồng thời cũng làm các động tác xoa bụng.

Huyết áp tăng:

Do thành mạch dễ bị xơ cứng, người cao tuổi dễ bị tăng huyết áp. Mỗi buổi tối, dùng khoảng 200g cành cây dâu, thái nhỏ, đun sôi 30 phút. Gạn lấy nước, để ấm, ngâm ngập hai bàn chân khoảng 30 phút rồi lau khô. Song song, hàng ngày có thể uống nước hãm của hoa đại khô sao vàng 12g, hoa hòe sao vàng 6g. Lưu ý, không uống rượu và hút thuốc lá, thuốc lào. Tránh bức xúc và căng thẳng về tinh thần.

Khó ngủ, ngủ không sâu giấc:là chứng thường gặp ở người cao tuổi. Trước hết nên ngủ đúng giờ, đúng giấc, tạo môi trường yên tĩnh, thư thái khi ngủ. Hằng ngày, đi bộ đều đặn và thể dục nhẹ nhàng với thời lượng phù hợp vào các buổi sáng. Không ăn quá no hoặc uống các chất kích thích nước trà, cà phê… trước khi đi ngủ. Có thể ngâm chân bằng nước sắc cành dâu như trên, đồng thời uống thêm nước sắc của lá vông nem, lá lạc tiên, mỗi thứ 20 – 30g trước khi đi ngủ. Cũng có thể dùng hạt muồng 12 -16g, sao đen, có thể thêm 4g tâm sen sao vàng, sắc uống.

Chân tay, lưng gối, xương khớp nhức mỏi:

Người cao tuổi các khớp thường bị khô, cứng, khi cử động thường phát ra tiếng kêu và đau đớn, nhất là khi trái gió trở trời. Việc vận động đúng cách, đúng thao tác của các bài thể dục rất có lợi cho các tình trạng này. Hằng ngày có thể chườm nóng lá ngải cứu, cúc tần, bưởi bung, đại bi… Ngoài ra có thể sắc uống các vị thuốc sau: cây xấu hổ (toàn cây, rửa sạch, phơi khô, cắt đoạn, sao vàng), cây lá lốt, cây cỏ xước (cách làm tương tự); có thể phối hợp cả 3 loại cây trên, mỗi thứ 12-16g, cam thảo dây 10g sắc uống trước bữa ăn, ngày 2-3 lần.

Ngoài ra, người cao tuổi cần chú ý cách ăn, giấc ngủ và sinh hoạt… như ăn không quá no, uống đủ nước, ngủ đủ giấc, không để mất ngủ thành thói quen. Mọi sinh hoạt: thể dục, làm việc vừa sức. Tránh căng thẳng về tâm lý, tinh thần…

 GS.TS. Phạm Xuân Sinh